Оксана Гаськевич АНАЛІЗ КОНТРАСТНОСТІ МЕЗОСТРУКТУР ҐРУНТОВОГО ПОКРИВУ АГРОЛАНДШАФТІВ ПАСМОВОГО ПОБУЖЖЯ
Оксана Гаськевич
ORCID ID: 0000-0002-4354-3860
WoS Researcher ID: ABG-7381-2021
Львівський національний університет природокористування, Львів, Україна
АНАЛІЗ КОНТРАСТНОСТІ МЕЗОСТРУКТУР ҐРУНТОВОГО ПОКРИВУ АГРОЛАНДШАФТІВ ПАСМОВОГО ПОБУЖЖЯ
Анотація:
Під впливом антропогенних навантажень ґрунтовий покрив зазнає суттєвих перетворень, які виявляються у зміні його структури. Аналіз контрастності мезоструктур ґрунтового покриву агроландшафтів дозволить своєчасно виявляти ареали агрогенного посилення неоднорідності та запроваджувати заходи щодо попередження деградації ґрунтового покриву, що сьогодні є необхідною умовою сталого використання ґрунтів. Об’єктом досліджень обрано ґрунтові мезокомбінації агроландшафтів Пасмового Побужжя – регіону інтенсивного сільськогосподарського використання. Розвідку проведено з метою встановлення причин формування контрастності ґрунтового покриву мезокомбі- націй, визначення часткових коефіцієнтів та інтегрального індексу контрастності, здійснення групування ґрунтових комбінацій за даними показниками тощо. Для досліджень використано порівняльно-географічний, натурно-картомет- ричний, розрахунковий методи. За картографічну основу взято ґрунтову карту масштабу 1:10 000.
У структурі ґрунтового покриву досліджуваної території виділено варіації, поєднання, ташети та мозаїки ґрунтів. Основними чинниками, що зумовлюють формування контрастності ґрунтового покриву комбінацій є генетична неоднорідність ґрунтів, різний гранулометричний склад і ступінь змитості. Запропоновано поділ ґрунтових комбінацій на групи за ступенем контрастності та кількістю чинників, що її зумовлюють. Найменшими значеннями інтегрального індекса контрастності (45,2-49,6 %) визначаються варіації ґрунтів. Водночас, контрастність ґрунтових комбінацій даного типу формується майже виключно за рахунок розвитку ерозійних процесів й утворення ґрунтів різного ступеня змитості (контрастність однофакторна). Контрастність поєднань і ташетів є значно вищою, ніж варіацій, формується під впливом ерозійних процесів і генетичної неоднорідності ґрунтів (для поєднань) або генетичної неоднорідності та гранулометричного складу для ташетів (двофакторна контрастність). Попри те, що мозаїки віднесено до середньоконтрастних комбінацій, їхня контрастність є багатофакторною, тобто зумовлена всіма переліченими чинниками.
За результатами досліджень констатовано, що процеси водної ерозії є головним чинником формування контрастності ґрунтового покриву агроландшафтів Пасмового Побужжя. Це потребує постійного моніторингу та впровадження ефективних протиерозійних, ґрунтоохоронних заходів.
Ключові слова: структура ґрунтового покриву, контрастність, ґрунтові комбінації, водна ерозія, деградація.
Мова: українська
DOI: http://doi.org/10.17721/1728-2721.2022.85.4
Посилання:
- Asmeret, A. B. (2019). Drivers of soil change. Developments in Soil Science, 36, 27-42. DOI:10.1016/b978-0-444-63998-1.00003-3 (in English).
- Baliuk, S. A. & Kucher, A. V. (2019). Prostorovi osoblyvosti gruntovoho pokryvu yak osnova staloho upravlinnia gruntamy [Spatial features of the soil cover as the basis for sustainable soil]. Ukrainian geographical journal, 3, 3-14. DOI:10.15407/ugz2019.03.003. (in Ukrainian).
- Byndych T. (2013). Using GIS technology to analyze the heterogeneity of local structures of soil in the steppe zone. [Vykorystannia HIS-tekhnolohii dlia analizu neodnoridnosti lokalnykh struktur gruntovoho pokryvu u stepovii zoni]. Agricultural Chemistry and Soil Science, 80, 17-26 (in Ukrainian).
- Haskevych, O. & Pozniak, S. (2007). Struktura gruntovoho pokryvu Holohoro-Kremenetskoho horbohiria. [The structure of soil cover of Volyn’ highland]. Lviv: LNU. (in Ukrainian).
- Haskevych, O. (2019). Neodnoridnist gruntovoho pokryvu ahrolandshaftiv Pasmovoho Pobuzhzhia. [Pasmove Pobuzhzhia agricultural landscape soil heterogeneity]. Visnyk of the Lviv University. Series Geography, 53, 97-103. (in Ukrainian).
- Haskevych, O., Snitynskyy, V., Hnativ, P., Lahush, N., Haskevych, V. &Ivaniuk, V. (2021). Agro-ecological assessment of the farmlands of the Hologoro-Kremenetskiy Highlands. In Soils Under Stress (pp. 143-151). Springer, Cham. DOI: 10.1007/978-3-030-68394-8_14 (in English).
- Maestre, F. T., Bradford, M. A. & Reynolds, J. F. (2006). Soil heterogeneity and community composition jointly influence grassland biomass. Journal of Vegetation Science, 17, 261-270. (in English).
- Medvedev, V. (2015). Continuality and dyscretivity of soils for fields: applied consequences for agriculture. Soil Science, 16 (1-2), 11-25. [in Russian] DOI:10.15421/041502 (in English).
- Medvedev, V. V. (2010). Heterogeneity as natural display of horizontal structure of a soil cover. Soil Science, 11 (1-2), 6-15 (in Russian).
- Pozniak, S. (2017). Grunty v suchasnomu suspilstvi. [Soils in the modern society]. Visnyk of the Lviv University. Series Geography, 51, 304¬313. (in Ukranian).
- Pozniak, S. P., Krasekha, E. N. & Kit, M. G. (2003). Kartohrafuvannia gruntovoho pokryvu [Cartography of soil cover]. Lviv, LNU. (in Ukranian).
- Radzij, V. & Pozniak, S. (2009). Struktura gruntovoho pokryvu Volynskoi vysochyny. [The structure of soil cover of Volyn’ highland]. Luts’k: Vezha. (in Ukranian).
- Rannik K, Kolli R. (2018). Evaluation of the pedodiversity, agronomical quality and environment protection ability of the soil cover of Estonian croplands. Estonian Journal of Earth Sciences, 67(3), 205. DOI: 10.3176/earth.2018.15 (in English).
- Reynolds, H.L., Mittelbach, G.G., Darcy-Hall, T.L., Houseman, G.R. & Gross, K.L. (2007). No effect of varying soil resource heterogeneity on plant species richness in a low fertility grassland. Journal of Ecology, 95, 723-733. DOI:10.1111/j.1365-2745.2007.01252.x (in English).
- Starodubtsev, V., Basarab, R., Rosamakha Yu. & Vlasenko, I. (2019). Milestones of the s oil cover heterogeneity investigation in the Right- Bank Forest-steppe of Ukraine. Conference: “Intellectual development of mankind” 3-24.01.2019, Moldova. (in English).
- Volungevicius, J. (2008). Spatial peculiarities of Lithuania’s soil cover structure in the landscape context. Ekologija, 54(3), 158-164. DOI:10.2478/V10055-008-0024-y (in English).
- Xue, W., Bezemer, T.M. & Berendse, F. (2019). Soil heterogeneity and plant species diversity in experimental grassland communities: contrasting effects of soil nutrients and pH at different spatial scales. Plant Soil, 442, 497-509. DOI: 10.1007/s11104-019-04208-5 (in English).
Рекомендуємо цитувати цю статтю так:
Oksana Haskevych, 2022. Analysis of soil cover mezostrucrures of agrolandscapes of pasmove Pobuzhzhya. Visnyk Kyivskogo nacionalnogo universytetu imeni Tarasa Shevchenka, Geografiya [Bulletin of Taras Shevchenko National University of Kyiv, Geography], 3/4 (84/85), 52-56 (in Ukrainian, abstr. in English), DOI: 10.17721/1728-2721.2022.85.3
Надійшла до редколегії 27.11.2022
Прийнята до друку 27.12.2022